In opleiding over Verbindende communicatie gaat het vaak over empathisch luisteren. Empathisch luisteren betekent aanwezig zijn bij wat er, in dat moment, leeft in de andere persoon. Het is dan niet nodig om, dat wat de ander uitdrukt, fijn te vinden of het er mee eens te zijn. Je luistert, zonder de ander te willen helpen of de situatie te willen veranderen. Met oprechte aandacht en nieuwsgierigheid. Empathisch luisteren gebeurt vaak in stilte. Maar je zou ook kunnen gissen naar de gevoelens en behoeften van de ander (voor meer info hierover verwijs ik je graag naar een opleiding).
Mij geeft het meestal een gevoel van erkenning, van verbinding en aandacht als ik empathisch beluisterd wordt. Het kan zo fijn zijn om die aandacht van de ander echt bij mij te voelen. Het creëert vaak een innerlijke ruimte in mezelf, waarin ik opnieuw helderder kan denken en voelen.
Maar hé, als ik altijd en overal empathisch beluisterd zou worden, zou dat ook weer niet echt aangenaam zijn. Als ik bijvoorbeeld met mijn auto in panne sta langs de autostrade en een vriend bel voor hulp, dan wil ik graag regelrecht advies en geen empathisch oor. Of als ik thuiskom na een lange werkdag en even nood heb aan ventileren over een situatie met een collega, dan kan ik het zo aangenaam vinden om even simpelweg wat sympathie te ontvangen.
Maar… de meeste mensen kennen het verschil niet tussen deze mogelijke manieren van reageren. Ik vroeger ook niet hoor. Voor ik opleiding in Verbindende communicatie begon te volgen, deed ik maar wat. En dan belandde ik soms in situaties waar ik bijvoorbeeld zei: “Weet je, laat maar, ik vertel al niets meer tegen die persoon. Die begint toch gewoon altijd over zichzelf”. Of: “Ik voel me niet serieus genomen als ik iets vertel.” Ik wist ook niet dat ik een verzoek kon doen aan de ander. En als ik al iets wou vragen, wist ik niet wat ik dan anders wou. Ik nam vaker stilzwijgend afstand en de verbinding doofde stilletjes uit.
Hieronder geef ik graag een overzicht van een aantal mogelijke manieren van reageren als iemand bijvoorbeeld zegt: “Amai, ik heb zo’n hoofdpijn!”
Hoe kan je dan reageren?
- Adviseren: Je reageert op wat de ander zegt met een advies of tip. Als ik jou was, zou ik een dafalgan nemen en veel water drinken.
- Vragen stellen: Sinds wanneer is je hoofdpijn begonnen? Heb je dat vaker?
- Verhalen vertellen: Je vertelt een eigen verhaal over iets wat je herkent in de ander. Amai, ja, ik heb ook vaak zo’n hoofpijn. Ik ben er al voor naar de dokter geweest en die zei….
- Sympathiseren: Hier gaat de persoon helemaal met je meevoelen vanuit een herkennen van een gelijksoortig gevoel. Het woord sympathie komt van het Griekse Syn en Pathos, samen en voelen. Ooh, zo vervelend he hoofdpijn. Ocharme toch…
- Troosten: Je probeert de ander gerust te stellen. Morgen zal het wel beter zijn. Rustig maar, het komt wel in orde.
- Minimaliseren: Ale, zo erg is dat nu toch ook niet, een beetje hoofdpijn.
- Opvoeden: Met deze reactie wil je de andere iets bijleren. Wat kan je hieruit leren dat je nu hoofdpijn hebt?
- Empathisch luisteren: Empathie is het vermogen om je in te leven in de gevoelens en de behoeften van anderen. Empathie komt van het Griekse woord empatheia. Empatheia betekent invoelen. Voel je je onrustig omdat je niet kan doen wat je plande voor vandaag door je hoofdpijn?
Iedereen heeft zo zijn favoriete reactiepatronen. Ikzelf herkende me bijvoorbeeld heel erg in vragen stellen en adviseren. En vond het enorm leuk om te gaan experimenteren toen ik het onderscheid leerde kennen tussen deze manieren van reageren. Misschien kan het jou ook helpen als je vrouw zegt dat je niet luistert? Of als je zoon boos wordt omdat hij zich niet begrepen voelt? Misschien kan je met deze voorbeelden stilstaan bij welke reactie je gaf en een keer experimenteren met een andere manier. Veel plezier in dit avontuur!
